| Μην Φοβάστε τον έπαινο |
|
Ο έπαινος είναι σημαντικός και πολύ αποτελεσματικός.Βοηθά να καθοδηγήσουμε τα παιδιά στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων, να τα βοηθήσουμε να αποκτήσουν κίνητρα προκειμένου να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να ρισκάρουν. Εν τέλει τα βοηθά να γίνουν δημιουργικά και αυτάρκη άτομα. Οι μελέτες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι όταν δεν επαινούμε ή δεν δίνουμε προσοχή στη θετική συμπεριφορά των παιδιών, συχνά έχουμε ως αποτέλεσμα κακή συμπεριφορά και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αρκετές φορές όμως, μερικοί γονείς και εκπαιδευτικοί μπορεί να ανησυχούν ότι ο έπαινος θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά.
Για παράδειγμα:
1. «Θα έπρεπε να ξέρει πως πρέπει να συμπεριφέρεται!! Σίγουρα δεν χρειάζεται να του λέω μπράβο σε καθημερινά πράγματα που είναι υποχρέωσή του να κάνει,όπως να μαζεύει τα παιχνίδια του ή να πλένει τα δόντια του».
Ο μόνος σίγουρος τρόπος να επαναλάβει ένα παιδί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά είναι η ενίσχυσή της. Αν η σωστή συμπεριφορά αναγνωρίζεται από τους γονείς, με οποιοδήποτε τρόπο προσοχής-λεκτικό ή μη λεκτικό- είναι πιο πιθανό να ξανασυμβεί. Αν την αγνοήσουν θα εξαφανιστεί αργά ή γρήγορα. 2. «Δεν είναι σαν να τον “χειρίζομαι” αν χρησιμοποιώ μονίμως τον έπαινο για να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά»;
Η παραπάνω πρόταση, υπονοεί κάποιας μορφής, κρυφή «σκηνοθεσία» από τους γονείς ενάντια στις επιθυμίες του παιδιού. Ο στόχος του επαίνου είναι να αυξηθεί η θετική συμπεριφορά εν γνώσει του παιδιού. Ο έπαινος δίνει το μήνυμα ότι κάποια συμπεριφορά είναι επιθυμητή. Αυτό είναι φανερό και όχι μεθόδευση.
3. «Με τον έπαινο θα κακομάθει το παιδί. Θα έπρεπε να υπακούει απλά και μόνο επειδή του το ζητάω».
Τα παιδιά δεν κακομαθαίνουν από τον έπαινο. Αντί να είναι εξαρτημένα από την έγκριση των μεγάλων, γίνονται περισσότερο αυτάρκη γιατί πιστεύουν στον εαυτό τους. Είναι πιθανότερο να επαινέσουν άλλους, γεγονός που έχει πολύ θετικά αποτελέσματα. Φυσικά το αντίθετο είναι επίσης αλήθεια. Όταν τα παιδιά δέχονται συνεχώς αρνητικά και επικριτικά σχόλια θα έχουν την ίδια συμπεριφορά προς τους συνομηλίκους τους.
4. «Δεν αισθάνομαι πολύ άνετα με τον έπαινο. Αισθάνομαι ψεύτικη».
Ο έπαινος μπορεί να δημιουργεί τέτοιο συναίσθημα στην αρχή, άλλωστε κάθε νέα συμπεριφορά σου προκαλεί παράξενη αίσθηση όταν την πρωτοεφαρμόζεις. Όσο περισσότερο χρησιμοποιείτε τον έπαινο, τόσο περισσότερο άνετα θα το αισθάνεστε.
5. «Κάθε φορά που προσπαθώ να επαινέσω το παιδί μου, δεν έχω τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Είναι σαν να μη θέλει τον έπαινο».
Τα παιδιά με δύσκολη ιδιοσυγκρασία και επιθετικότητα μπορεί να δυσκολεύονται να αποδεχτούν τον έπαινο. Η συμπεριφορά τους θυμώνει τους γονείς και αναστέλλει την επιθυμία τους να είναι θετικοί. Για να δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο τα πράγματα, μπορεί επίσης να απορρίπτουν τον έπαινο. Φαίνεται σαν να έχουν εσωτερικοποιήσει μια αρνητική ιδέα για τον εαυτό τους και όταν οι γονείς τα παρουσιάζουν με ένα διαφορετικό τρόπο δυσκολεύονται να το αποδεχτούν. Αυτά όμως τα «δύσκολα» παιδιά έχουν ακόμα περισσότερο ανάγκη τον έπαινο. Προσπαθήστε συνεχώς να βρείτε και να ενισχύσετε θετικές συμπεριφορές μέχρι να αποκτήσει το παιδί θετική εικόνα για τον εαυτό του.
Κάποιοι γονείς δεν γνωρίζουν με ποιο τρόπο να επαινέσουν και να ενθαρρύνουν αποτελεσματικά το παιδί τους. Ίσως και οι ίδιοι σαν παιδιά να μην γνώρισαν τον κατάλληλο τρόπο και οι λέξεις τους φαίνονται παράξενες και ψεύτικες ή δεν ξέρουν ποιες συμπεριφορές να επαινέσουν. Συχνά οι γονείς που δεν επαινούν τα παιδιά τους, δεν επαινούν ούτε τον εαυτό τους και είναι πολύ σκληροί και αυστηροί στην αυτοκριτική τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο έπαινος και η ενθάρρυνση θα έχουν πολύ θετική επίπτωση και στη συμπεριφορά των παιδιών τους. 1. Να είστε συγκεκριμένοι και σαφείς: ο έπαινος δίνεται αφού περιγραφεί η συμπεριφορά για την οποία δίνεται. Αντί να λέτε «καλή δουλειά» μπορείτε να πείτε: «είμαι πολύ ευχαριστημένη που μάζεψες τα παιχνίδια σου» ή «παρατήρησα ότι έχεις βελτιώσει πολύ την ορθογραφία σου».
2. Δείξτε ενθουσιασμό: Χαμογελάστε, κάντε βλεμματική επαφή δώστε ένα χτυπηματάκι στον ώμο. Ο έπαινος πρέπει να συνοδεύεται από ενέργεια και ειλικρίνεια. Οι λέξεις που απλά λέγονται δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα για το παιδί. Προσοχή: αν σας φαίνεται δύσκολο ή δεν είστε συνηθισμένη μπορεί να σας φαίνεται στην αρχή «ψεύτικο» ή βαρετό. Αυτό είναι αναμενόμενο. Τα αυθεντικά θετικά συναισθήματα θα έρθουν στην πορεία.
3. Επαινέστε κατάλληλα: χρειάζεται προσοχή ώστε να επαινέσετε την κατάλληλη συμπεριφορά.
4. Επαινέστε άμεσα: αν και ο έπαινος που έρχεται και με καθυστέρηση είναι καλύτερος από το τίποτα, είναι περισσότερο αποτελεσματικό να δίνεται αμέσως μετά την επιθυμητή συμπεριφορά. Αν προσπαθείτε να ενθαρρύνετε μια νέα συμπεριφορά, παρατηρήστε κάθε φορά που αρχίζει να παρατηρείται. Μην περιμένετε να μαζέψει το παιδί όλα τα παιχνίδια. Επαινέστε το παιδί μόλις ξεκινά να μαζεύει. Ο έπαινος πρέπει να είναι συχνός και να γίνεται κάθε φορά που το παιδί εμφανίζει την επιθυμητή συμπεριφορά, στη συνέχεια μπορεί να ελαττώνεται.
5. Μην συνοδεύετε τον έπαινο με αρνητική κριτική ή εντολή: χωρίς να το συνειδητοποιούμε, πολλές φορές συνοδεύουμε τον έπαινο με εντολή. Συχνά ο γονιός λέει: «Μπράβο σου που ήρθες στο τραπέζι με το πρώτο. Μήπως θα έπρεπε να έχεις όμως πρώτα πλύνει τα χέρια σου»; ή «Μάζεψες τα παιχνίδια! Μπράβο σου! Δεν μπορούσες να το κάνεις και χτες»; Ο έπαινος πρέπει να είναι ξεκάθαρος και σαφής, χωρίς να τονίζονται προηγούμενες αποτυχίες ή να προβλέπονται μελλοντικά προβλήματα.
ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Η ενίσχυση μιας επιθυμητής συμπεριφοράς είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Είτε χρησιμοποιείτε την προσοχή, μια αγκαλιά ή λεκτικό έπαινο προσπαθήστε να επαινείτε την επιθυμητή συμπεριφορά κάθε φορά που συμβαίνει. Αυτό πρέπει να γίνεται και από τους δύο γονείς. Συζητήστε ποια συμπεριφορά συμφωνείτε ότι πρέπει να βελτιωθεί και πως θα την ενισχύσετε. Όταν συμμετέχουν και οι δύο γονείς, τότε η διαδικασία θα γίνει πιο εύκολα κατανοητή από τους γονείς.
• Όταν μοιράζεται τα παιχνίδια του
• Όταν μιλάει όμορφα
• Όταν υπακούει σε αυτό που του λέμε
• Όταν έχει σωστή συμπεριφορά στο τραπέζι
• Όταν πηγαίνει στο κρεβάτι του αμέσως
• Όταν παίζει ήσυχα
• Όταν επιλύει ένα πρόβλημα
• Όταν κλείνει αμέσως την τηλεόραση
• Όταν κάνει μικροδουλειές
• Όταν σηκώνεται από το κρεβάτι του αμέσως το πρωί
• Όταν μαζεύει τα παιχνίδια του
• Όταν μαζεύει τα ρούχα του
• Όταν περπατά αργά
• Όταν σκέφτεται τους άλλους
• Όταν κάνει τη μελέτη του
• Όταν ντύνεται
• Όταν είναι υπομονετικός
• Όταν συμπεριφέρεται σωστά στα άλλα παιδιά
|
.