Επιτελικές λειτουργίες και ΔΕΠΥ

Η ΔΕΠΥ και η διαταραχή στις Επιτελικές Λειτουργίες είναι στενά συνδεδεμένες έννοιες, αν και όχι συνώνυμες. 

-Τι είναι οι Επιτελικές Λειτουργίες;

Περίπου το 90% των παιδιών με ΔΕΠΥ εμφανίζουν δυσκολίες στις επιτελικές λειτουργίες, οι οποίες πολλές φορές παραμένουν και μετά την ενηλικίωση. Όμως τι ακριβώς είναι; Ο όρος επιτελική λειτουργία αναφέρεται στις γνωστικές ή εγκεφαλικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για την επίτευξη στόχων. Με άλλα λόγια, αφορά τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τους μελλοντικούς στόχους μας και τις ικανότητες που χρειαζόμαστε για να τους πετύχουμε. Τα άτομα με διαταραχή στις επιτελικές λειτουργίες δυσκολεύονται να αλλάξουν την συμπεριφορά τους ώστε να κάνουν το μέλλον τους καλύτερο. 

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ, όπως είναι γνωστή από τα ακρωνύμια ή ADHD διεθνώς) αποτελεί μια από τις συχνότερες διαταραχές που εμφανίζονται σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Η ΔΕΠΥ επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει το επίπεδο της κινητικότητάς του (Υπερκινητικότητα), να ελέγχει τη συμπεριφορά του (Παρορμητικότητα), να οργανώνει και να συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, χωρίς να διασπάται από άσχετα ερεθίσματα (Διάσπαση Προσοχής- Ελλειμματική Προσοχή- Απροσεξία). Η βασική αυτή τριάδα συμπτωμάτων παρουσιάζεται με αταίριαστη, για την ηλικία του παιδιού, ένταση. Τα συμπτώματα παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργικότητα, επηρεάζοντας τη σχολική του επίδοση, τη συμβίωση με τους γονείς και τα αδέλφια και τη σχέση του με τους συνομηλίκους του. 

Σύμφωνα με τα Διεθνή Συστήματα Ταξινόμησης των Παιδικών Διαταραχών, η ΔΕΠΥ διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες (αλλιώς υπότυπους ή κλινικές κατηγορίες) ανάλογα με το ποια συμπτώματα κυριαρχούν στη συμπεριφορά του παιδιού. Έτσι ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να παρουσιάζει:

• Κυρίως Υπερκινητικότητα και Παρορμητικότητα 
• Κυρίως Διάσπαση Προσοχής- Απροσεξία (γνωστή ως Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- ΔΕΠ)
• Συνδυασμό Υπερκινητικότητας, Παρορμητικότητας και Διάσπασης Προσοχής(η συχνότερη μορφή)

Εάν το παιδί σας με ΔΕΠΥ εμφανίζει ανεπιθύμητες συμπεριφορές, σας διακόπτει, φωνάζει ή σταματάει να εμφανίζει πρόοδο στο σχολικό πλαίσιο, τότε μπορεί να επωφεληθείτε από ένα πρόγραμμα παρέμβασης στη συμπεριφορά. Η παρέμβαση στη συμπεριφορά στοχεύει στην εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και στην αντικατάσταση των μη επιθυμητών συμπεριφορών με περισσότερο αποδέκτες εναλλακτικές συμπεριφορές, βελτιώνοντας παράλληλα την ακαδημαϊκή πορεία του παιδιού. 

Οι κλινικές μελέτες που αφορούν στη θεραπευτική αντιμετώπιση της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), υπογραμμίζουν τη σημασία των ψυχολογικών παρεμβάσεων στη θεραπεία και στην πρόληψη των υποτροπών, είτε χορηγούνται μόνες τους είτε σε συνδυασμό με την φαρμακοθεραπεία¹. Άλλωστε η ΔΕΠΥ καθώς και οι συχνότερες συνοσηρές με αυτή καταστάσεις, αποτελούν τις κατεξοχήν διαταραχές της συμπεριφοράς που απαιτούν συμπεριφορικού τύπου παρεμβάσεις. Κατά συνέπεια μία πλήρης και ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση οφείλει να περιλαμβάνει μη- φαρμακολογικές θεραπείες.

Ο κύριος στόχος όλων των ψυχολογικών παρεμβάσεων είναι η βελτίωση της καθημερινής λειτουργικότητας του παιδιού μέσω της βελτίωσης της συμπεριφοράς του και της σχέσης του με τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους συνομηλίκους του. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις που απευθύνονται προς τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς στοχεύουν στην εκπαίδευσή τους σχετικά με τη φύση και την πορεία της διαταραχής και στην εκμάθηση αποτελεσματικών και κατάλληλων τρόπων αντιμετώπισης των προβληματικών συμπεριφορών που σχετίζονται ή απορρέουν από τη ΔΕΠΥ.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
(ΔΕΠΥ)
ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

1. Χώρος μελέτης!!!

Ο χώρος μελέτης αναφέρεται στο πού γίνεται η εργασία στο σπίτι. Διαπραγματευτείτε το με το παιδί σας. Θα πρέπει να υπάρχουν ελάχιστες πηγές διάσπασης προσοχής (πχ. τηλεόραση, αδέρφια, παιχνίδια ).  Παρόλα αυτά το παιδί σας θα πρέπει να βρίσκεται κάπου, που να μπορείτε να προσφέρετε την απαραίτητη «εποπτεία», όπως το να είστε σε θέση να εφαρμόσετε χρονικά όρια και να κάνετε «αιφνιδιαστικούς», τυχαίους ελέγχους. Για παράδειγμα, η κρεβατοκάμαρα μπορεί να είναι σχετικά ελεύθερη πηγών διάσπασης αλλά ίσως δεν βρίσκεται αρκετά κοντά σε εσάς, ώστε να προσφέρετε την απαραίτητη βοήθεια.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΔΕΠΥ

Πληροφορίες για εκπαιδευτικούς

Δύο παιδιά παρουσιάζουν τον εαυτό τους μέσα από τους γονείς και τους δασκάλους τους

  Ο άτακτος Φίλιππος
Φίλιππε σταμάτησε να κουνιέσαι σαν σκουλήκι
Το τραπέζι δεν είναι για να στριφογυρίζεις
Λέει ο πατέρας με ύφος αυστηρό.
Η μητέρα συνοφρυώνεται και δεν μιλάει
Ο Φίλιππος δεν παίρνει από λόγια
Κάνει αυτό που θέλει, ότι και να γίνει
Κουνιέται, στριφογυρίζει, κάθεται, σηκώνεται, κάνει φασαρία
Φίλιππε δεν μπορώ να ανεχθώ τόση αταξία!

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
(ΔΕΠΥ)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

1.Υπάρχει πάνω από ένας τύπος ΔΕΠΥ;

Η διαταραχή, που αναφέρεται σήμερα ως ΔΕΠΥ έχει «υποστεί» πολλές αλλαγές μέσα στα χρόνια, ως προς τον τρόπο ταξινόμησης. Οι βασικές κατηγορίες συμπτωμάτων είναι α) έλλειψη προσοχής, αφηρημάδα

β) παρορμητικότητα και

γ) υπερκινητικότητα,

οι οποίες έχουν ταξινομηθεί σε τρεις υποτύπους ΔΕΠΥ: τύπος κυρίως έλλειψης προσοχής, τύπος κυρίως υπερκινητικότητας-παρορμητικότητας, και μεικτός τύπος (δηλ., απρόσεκτος, υπερκινητικός, παρορμητικός). Όπως είναι φανερό, δεν είναι απαραίτητο ένα παιδί να παρουσιάζει  συμπτώματα υπερκινητικότητας ή  παρορμητικότητας, ώστε να λάβει μια διάγνωση ΔΕΠΥ.